M. Σαρακοστή

M. Σαρακοστή:

         Κυριακές της Μ.Σαρακοστής:  Η περίοδος της Μ. Σαρακοστής περιλαμβάνει 6 εβδομάδες  των Νηστειών (5 Κυριακές) και τέλος τη Μ. Εβδομάδα.                                                                                           Η Α΄ Κυριακή των Νηστειών = Κυριακή της Ορθοδοξίας. Γιορτάζουμε την αναστήλωση των εικόνων, το 843 μ. Χ. με τη συμβολή της Θεοδώρας με το Συνοδικό της Ορθοδοξίας, που έληξε οριστικά η εικονομαχία.                                                                                                                                                                        Η Β΄Κυριακή των Νηστειών = του αγ. Γρηγορίου Παλαμά. Ο άγιος Γρηγόριος πολέμησε τον Βαρλαάμ που χλεύαζε τους ησυχαστές. Δίδασκε ότι ο Θεός υπάρχει κατά δύο τρόπους, κατά την ουσία Του, και κατά τις θείες και άκτιστες ενέργειες Του. Δεν γνωρίζουμε το Θεό κατά την ουσία Του, αλλά από τις θείες ενέργειες Του.                                                                                                                                                     Η Γ΄Κυριακή των Νηστειών = της Σταυροπροσκύνησης. Η εκκλησία προβάλλει μπροστά μας τον Τίμιο Σταυρό, το στήριγμα των δικαίων και την ελπίδα των αμαρτωλών, για να ενισχύσει τους πιστούς στη μέση της Μ.Σαρακοστής.                                                                                                                                                    Η Δ΄Κυριακή των Νηστειών = είναι αφιερωμένη στον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος. Αναφέρεται στη νηστεία, στο φωτισμό της ψυχής, στη διαφύλαξη του νου, στην προσευχή, στην υπακοή,  στη μετάνοια, στη μνήμη θανάτου, στην αποχή από τα πάθη, στην ταπείνωση, στην αγάπη και στην ανάπτυξη όλων εκείνων των αρετών που σαν άλλη κλίμαξ (σκάλα), μας ανεβάζουν στον ουρανό, στο Θεό της αγάπης.                                                                                                                                                                              Η Ε΄Κυριακή των Νηστειών = της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Η οσία Μαρία η Αιγυπτία γεννήθηκε το 345 στην Αίγυπτο. Για 17 χρόνια ζούσε μέσα στην αμαρτία. Μια μέρα όμως εξαιτίας κάποιου γεγονότος στη ζωή της, άλλαξε ζωή και πήγε στην έρημο του Ιορδάνη, όπου ασκήτεψε για 50 χρόνια. Η μνήμη της εορτάζεται την 1^η  Απριλίου αλλά και αυτή την Κυριακή, για να μιμηθούμε το παράδειγμα της Αγίας, δηλαδή την μετάνοια, την νηστεία και την προσευχή.                                          Ακολουθίες της  Μ. Σαρακοστής:        Κατά την περίοδο της Μ. Σαρακοστής τελούνται ακολουθίες που δεν τελούνται κατά την υπόλοιπη χρονιά. Αυτές είναι:                                                                                  α).Η λειτουργία των Προηγιασμένων: μπορεί να τελεστεί κάθε μέρα της Μ.Σαρακοστής εκτός από Σάββατο και Κυριακή. Οι πιστοί μεταλαμβάνουν τον άρτο και τον οίνο που καθαγιάστηκαν κατά την Κυριακή που προηγήθηκε , γι’αυτό ονομάζονται Προηγιασμένα Δώρα. Οι πρώτοι χριστιανοί είχαν ανάγκη να κοινωνούν κάθε μέρα, γι’αυτό δημιουργήθηκε αυτή η θεία λειτουργία για την Μ.Σαρακοστή.                                                                                                                                                                  β). Οι κατανυκτικοί εσπερινοί: Τελούνται τα απογεύματα των Κυριακών της Μ.Σαρακοστής  και εκφράζουν την βαθιά κατάνυξη, συγκίνηση και συντριβή του πιστού όταν συναισθάνεται την αμαρτωλότητά του.                                                                                                                                                                      γ). Ο Μεγάλος Κανόνας: είναι ποίημα του Ανδρέα Κρήτης(7^ος-8^οςαιώνας).Περιγράφει τη συναίσθηση της αμαρτωλότητας και την ανάγκη για μετάνοια. Ψάλεται το βράδυ της  Τετάρτης της Ε΄εβδομάδας των Νηστειών.                                                                                                                                                                      δ).Ο Ακάθιστος Ύμνος:  Λέγεται τις 5 πρώτες Παρασκευές της Μ. Σαρακοστής, σε 4 στάσεις και την 5^η Παρασκευή ολόκληρος. Εξυμνεί τη Θεοτόκο με πολλά κοσμητικά επίθετα και επαναλαμβανόμενο εφύμνιο (τελικός στίχος κάθε στροφής): «Χαίρε νύμφη ανύμφευτε». Γι’αυτό και λέγονται  και Χαιρετισμοί της Παναγίας. Συντέθηκε κατά την παράδοση, με αφορμή τη θαυματουργική διάσωση  της  Κων/πολης από την Παναγία κατά την πολιορκία από τους Αβάρους το 626 μ.Χ.                                      ε).Μεγάλο Αποδειπνο: Ψάλεται κάθε βράδυ από Δευτέρα έως Πέμπτη. Οι προσευχές του μας βάζουν κάτω από την ασπίδα της προστασίας του Θεού. Ο Θεός είναι μαζί μας. Χαρακτηριστική είναι η κατανυκτική προσευχή του Εφραίμ του Σύρου: «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα  αργίας ,περιεργείας, φιλαρχίας και αργολογίας μη μοι δώς. Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύ-νης, υπομονής και αγάπης, χάρισαι μοι τω σω δούλω. Ναι Κύριε βασιλεύ, δώρησαι μοι το οράν τα εμά σφάλματα και μη κατακρίνειν τον αδελφό μου…».                                                                                                 Η περίοδος της Μ. Σαρακοστής στοχεύει στη πνευματική προετοιμασία του πιστού για το Πάσχα. Οι ιδιαίτερες προσευχές και ακολουθίες μαζί με την νηστεία, δίνουν το μήνυμα των ημερών, μας καλούν για ένα καινούργιο ξεκίνημα, και μας δείχνουν πως πρέπει να είναι ο χριστιανός όχι μόνο την περίοδο της Μ. Σαρακοστής, αλλά και όλο τον υπόλοιπο χρόνο  της ζωής του.                                                                                      

               Οι άγιες εικόνες, έκφραση της πίστης:

        Την Α΄ Κυριακή της Μ. Σαρακοστής, Κυριακή της Ορθοδοξίας, γιορτάζουμε την αναστήλωση των εικόνων. Οι εικόνες είναι απαραίτητες στη λατρεία, γιατί παριστάνουν τα πρόσωπα της ουράνιας εκκλησίας. Στα βυζαντινά χρόνια υπήρξε η αίρεση της Εικονομαχίας. Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν ζωγραφίζεται, ο Θεός είναι αθέατος και άρα απερίγραπτος. Το ίδιο απαράδεκτες ήταν και οι εικόνες της Θεοτόκου και των αγίων. Επικράτησε τελικά η πίστη της εκκλησίας με την Ζ΄Οικουμενική Σύνοδο το 787 και το Συνοδικό της Ορθοδοξίας το 843 με τη Θεοδώρα, που αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες. Αυτό γιορτάζουμε την Κυριακή της Ορθοδοξίας, την ορθή πίστη μας για τις εικόνες, την ορθόδοξη άποψη. Στην εικόνα του Χριστού δεν ζωγραφίζουμε ούτε τη θεία, αλλά ούτε την ανθρώπινη φύση. Αναπαριστούμε το Σαρκωμένο Λόγο, που στο πρόσωπό Του και οι δύο φύσεις είναι απόλυτα ενωμένες. Ο Ιησούς Χριστός είναι Θεάνθρωπος. Η άρνηση της εικόνας, σήμαινε άρνηση της Ενανθρώπησης του Λόγου του Θεού. Και η άρνηση της τιμής στην εικόνα του Χριστού, σήμαινε άρνηση της θεότητας Του. Το όλο θέμα συνδεόταν  λοιπόν, με την πίστη στο θεάνθρωπο Ιησού Χριστό.  Λέει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός που υπεράσπισε τις εικόνες: «Στα παλιά τα χρόνια ο Θεός, ο ασώματος και ασχημάτιστος δεν εικονιζόταν. Τώρα όμως επειδή έγινε ορατός κατά τη σάρκα και επικοινώνησε με τους ανθρώπους εικονίζω το βλεπόμενο (πρόσωπο) του Θεού». Όμοια εξηγούνται και οι εικόνες της Θεοτόκου και των αγίων. Ο Κύριος σαρκώθηκε από την Παναγία που είναι η μητέρα Του. Οι άγιοι είναι φίλοι Του, που έχυσαν το αίμα τους για Αυτόν και οι εικόνες τους, ακτινοβολούν την εικόνα του Χριστού. Οι εικόνες είναι τα βιβλία των αγραμμάτων, λέει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Βλέπουμε ζωγραφισμένη την μορφή του Χριστού, της Παναγίας ή του αγίου και αυτόματα οδηγούμαστε στο πρόσωπο, στη ζωή και στις αρετές του. Μια εικόνα της Σταυρώσεως θυμίζει, περισσότερο από οποιοδήποτε βιβλίο, το Σταυρικό θάνατο του Χριστού για τη σωτηρία μας. Η  μορφή της Παναγίας, είναι κήρυγμα αγάπης και υπομονής που δύσκολα μπορεί να εκφραστεί με λόγια. Το πρόσωπο του αγίου είναι πιο οικείο, από μια αφήγηση του βίου του. Στις εικόνες τα πρόσωπα φανερώνουν τη δόξα του ουρανού. Τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά είναι μεταμορφωμένα, γιατί το εικονιζόμενο πρόσωπο μετέχει σε μια άλλη πραγματικότητα, στη θεία χάρη. Γι’ αυτό όταν προσκυνούμε τις εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένες, αλλά στο πρωτότυπο, στο εικονιζόμενο πρόσωπο. Αλλά και η ύλη αγιάζεται από τη χάρη του Θεού, γι’αυτό και το υλικό το σεβόμαστε και το τιμούμε, όπως λέει ο άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός.